Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte 2025 Yılında Yapılması Beklenen Değişikliklerin Kapsamlı Analizi: Yükümlülükler, Uygulama ve Uyum Stratejileri

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte 2025 Yılında Yapılması Beklenen Değişikliklerin Kapsamlı Analizi: Yükümlülükler, Uygulama ve Uyum Stratejileri

I. Yönetici Özeti

Bu rapor, Türkiye'deki "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" (BYKHY) üzerinde yapılan önemli değişikliklerin kapsamlı bir analizini sunmaktadır. 1 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe giren ve mevcut yapılar için 31 Aralık 2025 kritik uyum süresi belirleyen bu değişiklikler, esas olarak 10026 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile resmileştirilmiştir.1 Bu değişiklikler, geçmişteki yangın felaketlerine, özellikle Bolu Kartalkaya Otel yangınına verilen doğrudan bir düzenleyici yanıt niteliğindedir.4 Bu durum, olay sonrası tepkisel bir yaklaşımdan, daha proaktif ve önleyici bir düzenleyici uygulamaya geçişi işaret etmektedir.

Yeni düzenlemeler, yangın güvenliği önlemlerinin kapsamını genişletmekte, daha sıkı denetim protokolleri getirmekte, sertifikalı yangın güvenliği uzmanlarını zorunlu kılmakta ve uyumsuzluk durumunda ciddi idari ve mali yaptırımlar öngörmektedir. Temel odak noktası, mevcut konut, ticari ve yüksek riskli binaların gerekli yangın söndürme ve müdahale ekipmanlarını temin etmeleri, eğitimli acil durum müdahale ekipleri oluşturmaları ve düzenli tatbikatlar yapmalarıdır. Yönetmelik değişiklikleri ayrıca bina yöneticileri, mülk sahipleri ve kurumsal yetkililerin yasal sorumluluklarını netleştirerek, ülke genelinde proaktif ve sorumlu bir yangın güvenliği kültürü oluşturmayı hedeflemektedir.

II. Giriş: 2025 Değişikliklerinin Bağlamı ve Yasal Çerçevesi

"Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" (BYKHY), ilk olarak 19 Aralık 2007 tarihinde 26735 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmış olup 7, Türkiye'deki yangın güvenliğinin temel yasal çerçevesini oluşturmaktadır. Yönetmeliğin birincil amacı, bir yapının tasarımından inşasına, işletilmesinden bakımına ve kullanımına kadar tüm yaşam döngüsü aşamalarında ortaya çıkabilecek yangınları en aza indirmek ve herhangi bir yangın durumunda can ve mal kaybını minimuma indirmektir.8

2025 değişiklikleri, 10026 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile resmileştirilmiş, 1 Temmuz 2025 tarihinde 32943 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak derhal yürürlüğe girmiştir.1 Bu kritik değişiklikler büyük ölçüde, 78 kişinin hayatını kaybettiği Bolu Kartalkaya Otel yangını gibi yıkıcı yangın felaketlerinin ardından ortaya çıkan ihtiyaçtan kaynaklanmıştır.4 Bu trajedinin soruşturmaları, otelin yangın sistemleri, müdahale ekipmanları ve malzemelerindeki derin eksiklikleri ve personelin mevcut taşınabilir yangın söndürücüleri etkin bir şekilde kullanamamasını ortaya koymuştur.4 Bu olay, 2007'den beri mevcut olan yükümlülüklere rağmen, belediyeler ve itfaiye teşkilatları gibi yerel idarelerin yangın güvenliği düzenlemelerini yeterince denetlemediği sistemik bir sorunu gözler önüne sermiştir.4

Bu değişikliklerin yasal dayanağı, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu'nun ek 9. maddesi ile Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 97., 107. ve 508. maddelerine dayanmaktadır.2 Yeni yönetmeliğin önemli bir yönü, Geçici Madde 4'ün eklenmesidir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 30 Haziran 2025 tarihinde imzalanan bu madde 2, mevcut binalara malzeme temini ve teknik süreçlerle ilgili eksiklikleri gidermeleri için özel olarak 31 Aralık 2025 tarihine kadar bir süre tanımaktadır.2 Bu sürenin sonunda, yetkili idarelerin uyumu doğrulamak için denetimlere başlayacağı açıkça belirtilmiştir.2 Bu uzatma, kapsamlı yangın güvenliği önlemlerinin mevcut yapılarda uygulanmasındaki pratik zorlukların politik bir kabulünü yansıtmaktadır. Bu durum, görevin ölçeğini anlayan ve uyum için bir geçiş dönemi sağlayan pragmatik bir düzenleyici yaklaşımı göstermektedir.

III. Revize Edilen Yönetmeliğin Kapsamı ve Uygulanabilirliği

2025 değişiklikleri, yangın güvenliği yükümlülüklerinin kapsamını önemli ölçüde genişletmekte ve güçlendirmekte, yeni inşaatların ötesine geçerek Türkiye genelindeki mevcut binaları ve çeşitli tesis türlerini kapsamaktadır.

Tanım: "Mevcut Binalar"

"Mevcut bina", yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapı ruhsatı alınmış, yapımı devam eden veya tamamlanmış herhangi bir bina olarak tanımlanmaktadır.11 Bu tanım, yeni uyum süresinin birincil odağı olan bu binalar için kritik öneme sahiptir.

Mevcut Binalar İçin Uyum Süresi

Yönetmelik kapsamındaki tüm mevcut binaların, özellikle malzeme temini ve teknik süreçlere ilişkin yangın güvenliği eksikliklerini 31 Aralık 2025 tarihine kadar tamamlamaları zorunludur.2 Bu tarihten sonra, yetkili idareler aktif olarak denetimlere başlayacak ve tespit edilen uyumsuzluklar için idari yaptırımlar uygulanacaktır.2

Etkilenen Bina Türleri ve Kuruluşlar

Yönetmelik, kamu kurum ve kuruluşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişiler tarafından kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmeyi geniş bir şekilde kapsamaktadır.8 Özellikle şunları içermektedir:

·         Konut Binaları:

o    Yapı yüksekliği 30,5 metreyi aşan apartmanlar, siteler ve rezidanslar.4

o    200'den fazla kişinin yaşadığı toplu konut alanları ve siteler.4

·         Konut Dışı Yapılar:

o    50'den fazla kişinin bulunduğu her türlü konut dışı bina, tesis veya işletme.4 Bu, yurtlar, oteller, hastaneler, okullar, ofisler, mağazalar, büro binaları ve sinemalar, tiyatrolar, gece kulüpleri, düğün salonları gibi eğlence ve toplu kullanım mekanlarını kapsamaktadır.13

·         Yüksek Riskli Tesisler:

o    Akaryakıt istasyonları, havai fişek fabrikaları, selüloz tesisleri ve patlayıcı depoları.13

Mevcut binaların açıkça dahil edilmesi ve geniş uygulama alanı, Türkiye'nin yapılaşmış çevresindeki uzun süredir devam eden "miras riskini" ele almaya yönelik sistemik bir çabayı göstermektedir. Bu, yeni inşaat standartlarının tek başına genel kamu güvenliği için yeterli olmadığının bir kabulünü ifade etmektedir.

Doğrudan Sorumluluk

Yönetmelikteki kritik bir değişiklik, yangın önleme tedbirleri için doğrudan sorumluluğun bina yöneticileri, mülk sahipleri ve kurumsal yetkililere açıkça atanmasıdır.4 Bu, hesap verebilirliği netleştirmekte ve bu kilit paydaşların yasal yükümlülüklerinin altını çizmektedir.

IV. Mevcut Binalar İçin 31 Aralık 2025 Tarihine Kadar Zorunlu Gereklilikler ve Yükümlülükler

2025 değişiklikleri, mevcut binalar için ekipman, personel ve hazırlık konularına odaklanan sıkı ve ayrıntılı zorunlu gereklilikler getirmektedir. Bu önlemlerin 31 Aralık 2025 tarihine kadar tam olarak uygulanması gerekmektedir.

A. Yangın Söndürme ve Müdahale Ekipmanı Temini

Tüm apartman ve site yöneticileri, 31 Aralık 2025 tarihine kadar belirtilen yangın malzemelerini temin etmek ve bulundurmakla yasal olarak yükümlüdür.4 Tüm ekipmanlar, kalite ve güvenilirliği sağlamak için TSE onaylı ve yangına dayanıklı olmalıdır.4

Minimum Gerekli Ekipman Listesi

4

·         Yangın Söndürücüler: Yangın yönetmeliklerine göre doldurulmuş, periyodik olarak bakımı yapılmış ve yeterli sayıda bulunmalıdır.

·         Yangın Dolapları, Hortumlar ve Nozullar: Binanın mimari projesinde belirtilmişse gereklidir.

·         Hidrant Anahtarları ve Yangın Vanaları: Mimari projede belirtilmişse uygun binalarda zorunludur.

·         Gaz Maskeleri ve Acil Kaçış Ekipmanları: Tahliye sırasında personel ve bina sakinleri için esastır.

·         İlk Yardım Çantaları ve İlk Yardım Setleri: Acil tıbbi müdahale için kritik öneme sahiptir.

·         Ek Malzemeler: Bu minimum listeye ek olarak, binanın mimari durumu, yüksekliği, metrekare cinsinden kapalı alanı ve yangın riskine göre ilave malzemeler gerekebilir.

Yangın Söndürücüler İçin Özel Gereklilikler

4

·         Miktar ve Tip: "Orta Tehlike -1" sınıfı binalar (hastaneler, oteller, konutlar, restoranlar, kütüphaneler (kitap depoları hariç), okullar ve ofisler dahil) için, her 250 m² inşaat alanı başına bir adet 6 kg'lık kuru kimyasal tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürücü bulundurulması gerekmektedir.

·         Tekerlekli Tip Söndürücüler: Otoparklar, depolar, tesisat daireleri ve benzeri yüksek riskli alanlarda tekerlekli tip söndürme cihazları zorunludur.

·         Yerleştirme ve Görünürlük: Söndürme cihazları kolayca erişilebilir, açıkça görünür ve uygun şekilde işaretlenmiş olmalıdır. Geçiş boşluklarının yakınına, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleştirilmelidir. Kapı arkasına (yangın dolapları hariç), kapalı dolaplara, derin duvar nişlerine veya ısıtma cihazlarının üzerine/yakınına yerleştirilmemelidir. Doğrudan görünürlükleri engelleniyorsa, konumları uygun fosforlu işaretlerle belirtilmelidir.

·         Montaj Yüksekliği: 4 kg ile 12 kg arasındaki taşınabilir söndürme cihazları, yerden yaklaşık 90 cm yüksekliğe monte edilmelidir.

·         Kalite Standartları: Tekerlekli yangın söndürme cihazları TS EN 1866 kalite belgelerine sahip olmalı, diğer taşınabilir yangın söndürme cihazları ise TS 862-EN 3 kalite belgelerine uygun olmalıdır.

·         Bakım ve Yenileme: Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrol ve bakımları TS ISO 11602-2 standardına uygun olarak titizlikle yapılmalıdır. Bakım yapan üreticiler veya servis firmaları, geçerli dolum ve servis yeterlilik belgelerine sahip olmalıdır. Cihazlar yılda bir kez genel yerinde denetime tabi tutulmalıdır. Ayrıca, dördüncü yılın sonunda söndürme maddeleri yenilenmeli ve hidrostatik testler yapılmalıdır.

·         Servis Sırasında Geçici Değişim: Cihazlar dolum veya kapsamlı servis için alındığında, servis firmaları, alanların korumasız kalmaması için aynı tip ve sayıda kullanıma hazır yangın söndürme cihazlarını geçici olarak sağlamakla yükümlüdür.

·         Yerel İtfaiye Teşkilatı Danışmanlığı: Binalardaki yangın söndürme cihazlarının tipi, miktarı ve yerleşimi konusunda yerel itfaiye teşkilatının görüşü alınabilir.

·         Yönetici Hesaplama Sorumluluğu: Bina yöneticileri, toplam kapalı alanı (ortak alanlar ve bağımsız bölümler dahil) esas alarak her katta ve otoparklarda gerekli toplam söndürücü sayısını doğru bir şekilde hesaplamaktan sorumludur.

Yangın söndürücüler için belirtilen ayrıntılı teknik özellikler, yangın güvenliği ekipman ve hizmetlerinin standardizasyonuna ve profesyonelleşmesine yönelik bir eğilimi ortaya koymaktadır. Bu durum, yalnızca ekipmanın varlığından ziyade, doğru ekipmanın, uygun şekilde bakımı yapılmış ve kolayca erişilebilir olmasının önemini vurgulamaktadır.

Tablo: Bina Tehlike Sınıfı ve Alanına Göre Minimum Yangın Söndürücü Gereksinimleri

B. Zorunlu Acil Durum Ekiplerinin Oluşturulması

Değişiklikler, yangın olaylarına anında ve organize bir müdahale sağlamak amacıyla belirli bina türlerinde yapılandırılmış acil durum ekiplerinin kurulmasını zorunlu kılmaktadır.

·         Uygulanabilirlik: Bu gereklilik, yapı yüksekliği 30,5 metreyi aşan konut binaları, 200'den fazla sakini olan siteler ve 50'den fazla kişiyi barındıran konut dışı yapılar için geçerlidir.4

·         Ekip Yapısı: Dört temel ekibin oluşturulması zorunludur; her birinin belirlenmiş bir lideri ve minimum personeli bulunmalıdır 4:

o    Söndürme Ekibi: En az 3 kişi + ekip lideri. İlk yangın söndürme çabalarından sorumludur.

o    Kurtarma Ekibi: En az 3 kişi + ekip lideri. Bina sakinlerini tahliye etmek ve tehlikede olanlara yardım etmekle görevlidir.

o    Koruma Ekibi: En az 2 kişi + ekip lideri. Alanı güvence altına almaya, yangının yayılmasını önlemeye ve değerli varlıkları korumaya odaklanır.

o    İlk Yardım Ekibi: En az 2 kişi + ekip lideri. Yaralı kişilere acil tıbbi yardım sağlar.

·         Dokümantasyon: Ekip üyelerinin listeleri, iletişim bilgileri ve belirli görev atamaları yazılı olarak resmi olarak duyurulmalı ve bina yönetimi tarafından titizlikle muhafaza edilmelidir.4

Binalar içinde belirli acil durum ekiplerinin zorunlu olarak kurulması, acil durum müdahale kapasitelerinin dış hizmetlere tamamen bağımlı olmak yerine içselleştirilmesine yönelik bir değişimi ifade etmektedir. Bu durum, harici yardım gelmeden önce olayları kontrol altına almak ve hayat kurtarmak için ilk, anında müdahalenin kritik öneminin kabul edildiğini göstermektedir.

C. Zorunlu Tatbikat ve Eğitim Programları

Ekipman ve ekiplerin ötesinde, yönetmelik zorunlu eğitim ve tatbikatlar aracılığıyla insan hazırlığına güçlü bir vurgu yapmaktadır.

·         Sıklık: Tüm ilgili yapılar için yılda en az bir kapsamlı yangın tahliye tatbikatı yapılmalıdır.4

·         Koordinasyon: Bu tatbikatlar, gerçekçi ve etkili uygulama senaryolarını sağlamak amacıyla site yönetimi tarafından yerel itfaiye teşkilatları ile yakın koordinasyon içinde titizlikle organize edilmelidir.4

·         Katılım: Tüm yapılar, yılda en az bir kez yangın ve acil durum eğitimleri ile yangın ve acil durum tahliye tatbikatları yapmakla yükümlüdür. Bu oturumlara, tercihen yerel itfaiye teşkilatı ile koordinasyon içinde, bina sakinleri ve personelin aktif katılımı sağlanmalıdır.4 Bu, teorik bilginin pratik becerilere ve koordineli eyleme dönüşmesini sağlamaktadır.

Zorunlu eğitim ve tatbikatlara yapılan vurgu, ekipmanın tek başına yeterli olmadığını; insan hazırlığının da aynı derecede kritik olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu, etkin yangın güvenliğinin hem donanım hem de insan kapasitesi gerektiren sosyo-teknik bir sistem olduğu yönündeki düzenleyici anlayışı göstermektedir.

V. Belirli Bina Kategorileri İçin Geliştirilmiş Düzenlemeler: Oteller, İşletmeler ve Kamu Tesisleri

2025 değişiklikleri, yangın güvenliğine risk tabanlı bir yaklaşımı yansıtarak belirli bina kategorileri için özel ve daha sıkı gereklilikler getirmektedir.

A. Revize Edilen Yangın Denetim Sıklıkları

Yeni yönetmelik, binanın amacı, büyüklüğü ve doğal risk seviyesine göre farklı denetim süreleri belirlemektedir.13

·         Oteller ve Konaklama Tesisleri:

o    50'den az yatak kapasiteli oteller: Temel seviye yangın uzmanı tarafından 24 ayda bir denetlenmelidir.13

o    50 veya daha fazla yatak kapasiteli oteller: İleri seviye yangın uzmanı tarafından 12 ayda bir denetim gerektirmektedir.13

·         Kamu ve Ticari Binalar:

o    Ofisler, mağazalar ve büro binaları dahil:

§  1000 m² ve altı alanlar: 24 ayda bir denetlenir.13

§  1000 m² üzeri alanlar: 12 ayda bir denetlenir.13

·         Eğlence ve Toplu Kullanım Mekanları:

o    Sinemalar, tiyatrolar, gece kulüpleri ve düğün salonları gibi:

§  1000 m² ve altı alanlar: 24 ayda bir denetlenir.13

§  1000 m² üzeri alanlar: 12 ayda bir denetlenir.13

·         Yüksek Riskli Tesisler:

o    Akaryakıt istasyonları, havai fişek fabrikaları ve selüloz tesisleri dahil: Bu tesisler, doğrudan itfaiye teşkilatı tarafından 6 ayda bir en sık denetimlere tabi tutulmaktadır.13

Farklı bina tipleri, büyüklükleri ve risk seviyelerine göre değişen denetim sıklıklarının getirilmesi, risk tabanlı bir düzenleyici yaklaşıma geçişi temsil etmektedir. Bu, tek tip bir modelden daha verimli ve hedefe yönelik olup, kaynakları potansiyel zararın en yüksek olduğu alanlara tahsis etmektedir.

Tablo: Bina Tipi ve Kapasitesine Göre Zorunlu Yangın Denetim Süreleri

B. Yangın Uzmanları İçin Sertifikasyon Gereklilikleri

Yangın güvenliği değerlendirmelerinin kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak için yeni yönetmelik, denetim yapan kişiler için özel sertifikasyon zorunluluğu getirmektedir.

·         Sertifikasyon Seviyeleri: Yangın denetimlerini gerçekleştiren uzmanlar, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş "Temel Seviye" veya "İleri Seviye" sertifikalara sahip olmalıdır.13

·         Nitelikler: Bu sertifikalar, yalnızca itfaiyecilik, sivil savunma ve iş sağlığı ve güvenliği gibi ilgili alanlardan mezun olan kişilere verilecektir.13 Bu, denetçilerin gerekli teorik bilgiye ve pratik anlayışa sahip olmasını sağlamaktadır.

Denetimler için sertifikalı yangın uzmanlarının zorunlu kılınması, denetim sürecinin profesyonelleşmesini ve yangın güvenliği değerlendirmelerinin kalitesini ve güvenilirliğini sağlamaya yönelik bir girişimi göstermektedir. Bu, vasıfsız kişilerin kritik güvenlik kontrolleri yapma riskini azaltmaktadır.

C. Binaya Özgü Yeni Güvenlik Önlemleri

Değişiklikler, modern bina özelliklerine ve gelişen risk profillerine göre uyarlanmış özel yangın güvenliği önlemleri getirmektedir.

·         Gelişen Teknolojiler: Güneş enerjisi sistemleri ve elektrikli araç şarj istasyonları artık yangın güvenliği düzenlemelerine uygun olarak tasarlanmalı ve kurulmalıdır.13 Bu, bu teknolojilerle ilişkili yeni yangın tehlikelerini ele almaktadır.

·         Kapalı Otoparklar: Kapalı otoparklarda otomatik yangın algılama sistemleri zorunlu hale getirilerek, bu yüksek riskli alanlarda erken algılama kapasiteleri artırılmaktadır.13

·         Yüksek Riskli Tesisler: Akaryakıt istasyonları ve patlayıcı depoları için emniyet mesafeleri yeniden belirlenerek, potansiyel olayların çevre üzerindeki etkisinin en aza indirilmesi amaçlanmaktadır.13

·         Hassas Kurumlar: Okul, hastane ve yurtlar için periyodik yangın kontrolleri, bu kurumların sakinlerinin artan hassasiyetini göz önünde bulundurarak düzenleyici gerekliliklere açıkça eklenmiştir.13

·         Personel Eğitimi: Bu kategorilerde personel yangın eğitimi zorunluluğu pekiştirilerek, teknolojik önlemlerin yanı sıra insan hazırlığına da vurgu yapılmaktadır.13

Güneş enerjisi sistemleri ve elektrikli araç şarj istasyonlarının özel olarak dahil edilmesi, modern teknolojiler ve altyapılarla ilişkili yeni ve gelişen yangın risklerine dair bir farkındalığı yansıtmaktadır. Bu, yönetmeliğin teknolojik gelişmelere uyum sağlayan ileriye dönük bir yönünü ortaya koymaktadır.

D. Bakanlık İzleme ve Denetimi

Kapsamlı ve uzmanlaşmış denetimi sağlamak amacıyla yönetmelik, sektör uzmanlıklarına göre ilgili bakanlıklara izleme sorumlulukları devretmektedir.

·         Kültür ve Turizm Bakanlığı: Otellerin yangın güvenliği standartlarına uygunluğunu denetlemekten sorumlu olacaktır.13

·         Milli Eğitim Bakanlığı: Okullardaki yangın güvenliği önlemlerini kontrol etmekle görevlendirilmiştir.13

·         Sağlık Bakanlığı: Hastanelerin yangın güvenliğini izleyecektir.13

Belirli bakanlıklara kendi alanlarındaki binalar için denetim sorumluluğu atanması, sektöre özgü uygulama ve entegre yönetişime doğru bir geçişi işaret etmektedir. Bu, daha etkili ve uzmanlaşmış denetim için mevcut bakanlık uzmanlığından ve altyapısından faydalanmaktadır.

E. Turizm İşletme Belgesi İçin Yangın Güvenliği Gereklilikleri

Önemli bir yeni önlem, yangın güvenliği uyumunu doğrudan turizm tesislerinin operasyonel sürdürülebilirliği ile ilişkilendirmektedir.

·         Yangın Güvenlik Raporu Zorunluluğu: Tüm konaklama tesislerinin, turizm işletme belgesi alabilmek için yetkili firmalardan kapsamlı bir yangın güvenlik raporu almaları zorunlu hale gelmiştir.13 Bu rapor, yangın merdivenleri, söndürme sistemleri, duman tahliye sistemleri ve alarm sistemleri dahil olmak üzere kritik yangın güvenliği unsurlarının uygunluğunu ve uyumunu titizlikle belgelemelidir.

·         Acil Çıkış ve Tahliye Planları: Oteller, her katta en az iki yangın çıkışının bulunmasını sağlamalıdır. Açık tahliye işaretleri ve sağlam acil aydınlatma sistemleri de zorunludur. Ayrıca, tüm personelin düzenli yangın tatbikatlarına aktif olarak katılması gerekmektedir.13

·         Elektrik ve Doğalgaz Tesisatı Kontrolü: Elektrik panoları, elektrik yangınlarını önlemek için kaçak akım röleleri ile korunmalıdır. Doğalgaz hatları için gaz kaçağı dedektörleri artık zorunludur.13

·         Denetim ve Sertifikasyon: Turizm belgesi almak, sertifikalı bir yangın uzmanı tarafından yapılacak bir denetimden geçmeyi gerektirmektedir. Ayrıca, tüm yangın söndürücülerin son kullanma tarihlerinin dikkatle kontrol edilmesi ve bakımlarının yapılması gerekmektedir.13

Yangın güvenliği uyumunun doğrudan turizm işletme belgesi verilmesiyle ilişkilendirilmesi, özellikle oteller ve konaklama tesisleri için uyum sağlamak adına güçlü bir ekonomik teşvik oluşturmaktadır. Uyumsuzluk artık sadece para cezası gerektiren bir suç olmaktan çıkmış, doğrudan işin sürdürülebilirliğini etkileyen bir engel haline gelmiştir.

VI. Yasal Uygulama, Denetimler ve Uyumsuzluk Durumunda Cezalar

Yeni düzenleyici çerçeve, uygulama mekanizmalarını önemli ölçüde güçlendirmekte, açık denetim yetkilileri ve uyumsuzluk durumunda ciddi cezalar belirlemekte, aynı zamanda yasal başvuru yolları da sunmaktadır.

Yetkili Denetim Kurumları (2026 İtibarıyla)

2026 yılından itibaren, yeni yangın güvenliği düzenlemelerine uyumu denetleme ve sağlama yetkisi birkaç temel idari kuruma verilmiştir 4:

·         Belediyelere bağlı yapı denetim birimleri.

·         Yerel itfaiye teşkilatları.

·         Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlükleri.

Bu yetkililer, 31 Aralık 2025 tarihinden sonra binaları aktif olarak denetleyerek tespit edilen tüm eksikliklerin giderildiğini doğrulayacaktır.2

Uyumsuzluk Durumunda İdari Yaptırımlar

Yeni düzenlemelere uyulmaması, bir dizi ciddi idari ve mali yaptırımla sonuçlanabilir:

·         İdari Para Cezaları: Gerekli yangın güvenlik raporuna sahip olmayan işletmeler, metrekare başına hesaplanan idari para cezalarıyla karşılaşacaktır.13

·         İşletme Ruhsatının İptali: Denetimler sırasında eksiklikler tespit edilir ve 3 aylık sıkı süre içinde giderilmezse, işletmenin ruhsatı iptal edilecektir.13

·         İskan Ruhsatı Süreçlerinin Askıya Alınması: Geçerli iskan ruhsatı olmayan binalar için uyumsuzluk, iskan ruhsatı süreçlerinin askıya alınmasına yol açabilir ve binanın yasal kullanımını fiilen engelleyebilir.4

·         Sigorta Poliçesi Etkileri: Uyumsuzluk, sigorta poliçelerinde kapsama sınırlamalarına veya hatta tamamen kapsam dışı kalmaya neden olabilir, bu da mülk sahipleri ve işletmeleri yangın durumunda önemli mali risklere maruz bırakır.4

·         İş Durdurma: Uyumsuz yapılar, eksiklikler giderilene kadar faaliyetlerini durdurma emirleriyle de karşılaşabilir.10

·         Yetkisiz Denetim Yapanlara Yaptırımlar: Gerekli sertifikasyona sahip olmadan yangın güvenliği denetimi yapan kişi veya kuruluşlar da idari yaptırımlara tabi olacaktır.13

Uyumsuzluk Eylemleriyle Karşı Karşıya Kalan İşletmeler İçin Yasal Başvuru Yolları

9

Yeni yönetmelik, özellikle 31 Aralık 2025 tarihini belirleyen Geçici Madde 4, uygulama eylemlerine karşı yasal itirazlar için önemli sonuçlar doğurmaktadır:

·         Sürecin Bağlayıcı Niteliği: Süre, idareyi bağlayan "emredici bir düzenleme" olarak nitelendirilmektedir.9

·         Mevcut Davalar (Mühürlemeye Karşı): Yeni yönetmelik, derhal yürütmenin durdurulması ve mühürlerin kaldırılması talepleri için "somut ve yeni bir hukuki gerekçe" sağlamaktadır. Mahkemelerin, yeni tanınan geçiş süresi ışığında önceki mühürleme eylemlerinin orantısızlığını ve keyfiliğini değerlendirmesi beklenmektedir.9

·         Henüz Dava Açmamış İşletmeler İçin: İşletmeler, ilgili idari kuruma (örn. belediye, il özel idaresi) yazılı başvuru yaparak herhangi bir mühürleme eyleminin artık yeni yönetmeliğe aykırı olduğunu iddia edebilir. İdare 30 gün içinde yanıt vermez veya talebi açıkça reddederse, zımni bir ret oluşur ve bu da işletmenin dava açmasını mümkün kılar.9

Yeni yönetmelik, uyum için bir geçiş süresi belirleyerek, yangın güvenliği eksiklikleri nedeniyle daha önce yapılan mühürleme işlemlerine itiraz etmek için yasal bir dayanak sağlamaktadır. Bu durum, geçmişteki uygulama eylemleri ile yeni düzenleyici zaman çizelgesi arasındaki geçici bir çelişkiyi ortaya koymakta ve yeni kuralın bu çelişkiyi bina sahipleri/yöneticileri lehine son tarihe kadar çözmeyi amaçladığını göstermektedir.

VII. Paydaşlar İçin Stratejik Tavsiyeler

Tam uyumu sağlamak ve riskleri azaltmak için bina yöneticileri, mülk sahipleri ve sakinler proaktif stratejiler benimsemelidir.

A. Bina ve Site Yöneticileri İçin:

Doğrudan sorumluluklar ve potansiyel yükümlülükler göz önüne alındığında, yöneticiler kararlı bir şekilde hareket etmelidir.

·         Acil Envanter ve Tedarik: Binadaki mevcut yangın güvenliği önlemlerinin ayrıntılı bir envanterini derhal çıkarmalı ve eksik veya uyumsuz tüm ekipmanları tespit etmelidir. Daha sonra, kalite standartlarını karşılamak için gerekli tüm malzemeleri kurumsal firmalardan temin etmeli ve TSE sertifikalı olduklarından emin olmalıdır.4

·         Acil Durum Ekibi Oluşturma: Özellikle yüksek katlı binalarda ve sınırlı personele sahip sitelerde zorunlu acil durum ekiplerini derhal oluşturmalıdır. Bu ekiplerin oluşturulmasına gönüllü mülk sahiplerini aktif olarak dahil etmelidir. Toplu konut ve siteler için, blok bazında acil durum ekipleri seçilmeli ve bunların bileşimi ve rolleri tüm mülk sahiplerine resmi olarak duyurulmalıdır.4

·         Eğitim ve Tatbikatlar: Çalışanlar, mülk sahipleri ve sakinler için yıllık yangın ve acil durum eğitimleri düzenlemelidir. Bu oturumlar, sertifikalı yangın güvenliği eğitmenleri (tercihen iş güvenliği uzmanları) tarafından yürütülmeli ve katılımcıların titiz kayıtları tutulmalıdır. Yıllık yangın tahliye tatbikatları, belediye itfaiye teşkilatı ile yakın koordinasyon içinde planlanmalı ve uygulanmalı, her tatbikat belgelenmelidir.4

·         Mali Sorumluluklar ve Yasal Yetki: Yöneticiler, yangın güvenliği ile ilgili acil harcamalar için genel kurul toplantılarını beklemek zorunda olmadıklarını bilmelidir. Kat Mülkiyeti Kanunu'nun 634 sayılı 35. maddesindeki yetki ve görevleri, bu tür gerekli harcamalara izin vermektedir.4

·         Uyumsuz Mülk Sahiplerinin Yönetimi: Yöneticiler, teknik denetimler, yıllık periyodik bakımlar ve yangın güvenliği ile ilgili olayların sonuçlarından nihayetinde sorumludur. Mülk sahiplerinin eksiklikleri giderme konusunda ödeme yükümlülükleri olsa da, bu zorunlu gereklilikleri yerine getirmeyi reddederlerse, yöneticiler resmi uyarılar yapmalıdır. Bir çözüm bulunamazsa, yöneticiler kişisel manevi sıkıntı ve uyumsuzluktan kaynaklanabilecek cezai kovuşturmadan kaçınmak için istifa etmeyi ciddi şekilde düşünmelidir.4

Yöneticilere acil durum harcamaları için yasal yetkileri ve uyumsuzluk durumunda istifa etmeleri yönündeki güçlü tavsiye, bina yöneticileri üzerindeki önemli hukuki ve kişisel sorumluluğu vurgulamaktadır. Bu, yöneticilerin hem fiziksel uyumu hem de paydaş ilişkilerini aktif olarak yönetmeleri gerektiğini göstermektedir.

B. Mülk Sahipleri ve Sakinler İçin:

Mülk sahipleri ve sakinlerin aktif katılımı, kolektif bir güvenlik ortamı oluşturmak için kritik öneme sahiptir.

·         Güvenlik Girişimlerine Aktif Katılım: Site yönetimi tarafından düzenlenen acil durum ve yangın eğitimlerine ve yıllık tatbikatlara aile üyeleri, özellikle çocuklar ile birlikte aktif olarak katılmalıdır.4

·         Mali Yükümlülükleri Anlamak: Eksik yangın söndürme ve müdahale ekipmanlarının temini ile kurulan acil durum ekiplerinin ihtiyaçlarının site ve apartman yönetimleri tarafından belirleneceğini ve genel kurula sunulacağını kabul etmelidir. Kişisel ve aile güvenliği için, mülk sahipleri, yangın güvenliği ile ilgili ortak giderlere, avanslara ve yatırım sermayesi maliyetlerine itiraz etmek yerine bunları sorgulamalı ve anlamalıdır.4

·         Ekip Katılımı: Binada az sayıda çalışan varsa, mülk sahipleri site yönetimi tarafından oluşturulan acil durum ekiplerine katılmaya teşvik edilmelidir.4

·         İlk Yardım Eğitimi: Özellikle babalar, tercihen ailedeki herkesin veya en azından her anne ve yetişkin kız çocuğunun ilk yardım eğitimine katılmasını ve "ilk yardım sertifikası" almasını sağlamalıdır. Bu, topluluğun genel acil durum müdahale kapasitesini artıracaktır.4

·         Eksikliklerin İzlenmesi ve Bildirilmesi: Sakinler, binalarının ve sitelerinin yangın güvenliği denetimlerini aktif olarak denetlemelidir. Herhangi bir eksiklik tespit edilirse, genel kurulda tartışmaya açılmalıdır. Ayrıca, bu eksiklikler 31 Aralık 2025 tarihine kadar giderilmezse, sakinler bunları ilgili yetkililere bildirmeye teşvik edilmektedir.4

Sakinlerin aktif katılımına yapılan vurgu, düzenleyici bir itkinin ortak sorumluluk ve konut toplulukları içinde kolektif bir güvenlik kültürü oluşturmaya yönelik olduğunu göstermektedir. Bu, yukarıdan aşağıya bir uygulama modelinden, topluluk katılımını teşvik eden bir modele doğru bir geçişi ifade etmektedir.

VIII. Sonuç: Dirençli Bir Gelecek İçin Yangın Güvenliğine Öncelik Vermek

Türkiye'nin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği'nde 2025 yılında yapılan değişiklikler, ülkenin kamu güvenliğine olan bağlılığında önemli bir dönüm noktasını temsil etmektedir. Geçmişteki trajedilerden çıkarılan acı dersler ve tarihi uygulama boşluklarının açıkça kabul edilmesiyle desteklenen bu kapsamlı değişiklikler, tüm bina türlerinde yangın güvenliği standartlarını önemli ölçüde yükseltmeyi amaçlamaktadır.4

Mevcut binalar için 31 Aralık 2025 tarihinin belirlenmesi, tüm paydaşlardan acil ve kararlı eylem gerektiren kritik bir uyum süresi sunmaktadır.2 Bu düzenlemelere uymak sadece yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda can ve mal güvenliğini sağlamak için temel bir sorumluluktur.4 Ayrıntılı ekipman özellikleri, zorunlu dahili acil durum ekipleri, zorunlu eğitim ve tatbikatlar, sertifikalı denetim uzmanları, risk tabanlı denetim sıklıkları ve entegre bakanlık denetimini içeren çok yönlü yaklaşım, yangın risk yönetimi için sağlam ve proaktif bir stratejiyi yansıtmaktadır.4

Değişikliklerin bütünü, kapsamlı gereklilikleri, uygulama mekanizmaları ve hem maddi hem de insani faktörlere yaptığı vurgu ile bütünsel ve yüksek düzeyde sorumlu bir yangın güvenliği ekosistemine doğru bir paradigma değişimini temsil etmektedir. Amaç, tepkisel müdahalelerden proaktif önleme ve hazırlığa geçerek daha dirençli bir yapılaşmış çevre sağlamaktır. Tüm bina yöneticileri, mülk sahipleri ve sakinler, daha güvenli bir gelecek sağlamak için bu değişiklikleri benimsemeli, özel yükümlülüklerini anlamalı ve etkili bir şekilde işbirliği yapmalıdır.